کپی‌لفت مفهومی است که برای توضیح رفتار اجازه‌نامه های دنیای نرم افزارها (و متون) آزاد/کدباز به کار می‌رود. مجوز GNU GPL و GNU FDL دو مثال معروف از اجازهنامههای «کپی‌لفت» هستند
عبارت کپی‌لفت برای نخستین بار در دهه ۱۹۷۰ میلادی (دهه ۱۳۵۰ شمسی) در تقابل با مفهوم «کپی‌رایت» (حق مولف) به کار برده شد. طرفداران (کپی‌لفت) می‌خواستند با برعکس کردن حرف انگلیسی «C» در علامت حق مولف «©» و عوض کردن واژه right در Copyright با کلمه left به همه بگویند که با انحصاری شدن نرم افزارها از طریق قانون حق مولف (Copyright) مخالف هستند.
Copyleft به طور دقیق‌تر به آن دسته از اجازه‌نامه هایی اطلاق می‌گردد که استفاده کننده، تغییر دهنده یا برنامه نویس را مجاز به داشتن سورس کد برنامه (یا نسخه «شفاف» منابع متنی در مورد اجازه‌نامه GFDL)، اعمال کردن هر نوع تغییر در آن و انتشار مجدد آن می‌داند به شرطی که نسخه دوباره منتشر شده هم تحت همان اجازه‌نامه یا دیگر اجازهنامههای آزاد سازگار بااجازه‌نامه اولیه منتشر شود.
این قاعده این اطمینان را به دست می‌دهد که هیچ شخصی یا شرکت واسطی نتواند نرم افزارهای (و متون) آزاد/کدباز را حتی اگر خودش در آن اصلاحاتی انجام داده باشد به صورت انحصاری در آورد. یکی از معروف‌ترین و قدیمی‌ترین مواردی که یک شرکت طی آن به خاطر فقدان اجازهنامههای کپی‌لفت موفق به انحصاری کردن یک نرم افزار شده بود مورد معروف شرکت Symbolics و ریچارد استالمن است. ریچارد استالمن در دهه ۷۰ یک مفسر LISP را به صورت کدباز برای شرکت Symbolics نوشت. شرکت Symbolics هم از آن استفاده کرد و بعد از مدتی اصلاحاتی در آن اعمال کرد ولی وقتی که استالمن نسخه اصلاح شده نرم افزاری که خود برای آنها نوشته بود را از شرکت Symbolics خواست آنها به سادگی هر چه تمام‌تر از دادن کد منبع نرم افزار به او خودداری کردند! چون اعتقاد داشتند که این سورس از این به بعد متعلق به شرکت Symbolics است.
این واقعیت را نباید فراموش کرد که Copyleftاز لحاظ حقوقی و قانونی نوعی استفاده خلاقانه از قانون حق تالیف (Copyright) است. Copyleft با استفاده از قانون حق تالیف (Copyright) است که افراد را مجبور به حفظ مجوز Copyleft در نسخه‌های تغییر یافته و نیافته بعدی می‌کند. دقت کنید که Copyleft به معنی نداشتن حق تالیف (Copyright) نیست و این قانون کپی‌رایت است که از کپی‌لفت حفاظت می‌کند!
بیشتر اجازهنامههای مورد استفاده در نرم افزارهای آزاد/متن‌باز از نوع Copyleft هستند از جمله GNU GPL،Creative Commons، GNU Free Documentation License و GNU LGPL. یکی معروف‌ترین استثنائات این موضوع اجازه‌نامه BSD است که کپی‌لفت نیست و به افراد این اجازه را می‌دهد که کد منبع نرم افزارهای کدباز را بعد از تغییرات (یا شاید هم بدون تغییرات) به مالکیت شخصی خود درآورده یا مجددا با اجازهنامههای Copyleft مثل GPL منتشر کنند
عبارت کپی‌لفت برای نخستین بار در دهه ۱۹۷۰ میلادی (دهه ۱۳۵۰ شمسی) در تقابل با مفهوم «کپی‌رایت» (حق مولف) به کار برده شد. طرفداران (کپی‌لفت) می‌خواستند با برعکس کردن حرف انگلیسی «C» در علامت حق مولف «©» و عوض کردن واژه right در Copyright با کلمه left به همه بگویند که با انحصاری شدن نرم افزارها از طریق قانون حق مولف (Copyright) مخالف هستند.
Copyleft به طور دقیق‌تر به آن دسته از اجازه‌نامه هایی اطلاق می‌گردد که استفاده کننده، تغییر دهنده یا برنامه نویس را مجاز به داشتن سورس کد برنامه (یا نسخه «شفاف» منابع متنی در مورد اجازه‌نامه GFDL)، اعمال کردن هر نوع تغییر در آن و انتشار مجدد آن می‌داند به شرطی که نسخه دوباره منتشر شده هم تحت همان اجازه‌نامه یا دیگر اجازهنامههای آزاد سازگار بااجازه‌نامه اولیه منتشر شود.
این قاعده این اطمینان را به دست می‌دهد که هیچ شخصی یا شرکت واسطی نتواند نرم افزارهای (و متون) آزاد/کدباز را حتی اگر خودش در آن اصلاحاتی انجام داده باشد به صورت انحصاری در آورد. یکی از معروف‌ترین و قدیمی‌ترین مواردی که یک شرکت طی آن به خاطر فقدان اجازهنامههای کپی‌لفت موفق به انحصاری کردن یک نرم افزار شده بود مورد معروف شرکت Symbolics و ریچارد استالمن است. ریچارد استالمن در دهه ۷۰ یک مفسر LISP را به صورت کدباز برای شرکت Symbolics نوشت. شرکت Symbolics هم از آن استفاده کرد و بعد از مدتی اصلاحاتی در آن اعمال کرد ولی وقتی که استالمن نسخه اصلاح شده نرم افزاری که خود برای آنها نوشته بود را از شرکت Symbolics خواست آنها به سادگی هر چه تمام‌تر از دادن کد منبع نرم افزار به او خودداری کردند! چون اعتقاد داشتند که این سورس از این به بعد متعلق به شرکت Symbolics است.
این واقعیت را نباید فراموش کرد که Copyleftاز لحاظ حقوقی و قانونی نوعی استفاده خلاقانه از قانون حق تالیف (Copyright) است. Copyleft با استفاده از قانون حق تالیف (Copyright) است که افراد را مجبور به حفظ مجوز Copyleft در نسخه‌های تغییر یافته و نیافته بعدی می‌کند. دقت کنید که Copyleft به معنی نداشتن حق تالیف (Copyright) نیست و این قانون کپی‌رایت است که از کپی‌لفت حفاظت می‌کند!
بیشتر اجازهنامههای مورد استفاده در نرم افزارهای آزاد/متن‌باز از نوع Copyleft هستند از جمله GNU GPL،Creative Commons، GNU Free Documentation License و GNU LGPL. یکی معروف‌ترین استثنائات این موضوع اجازه‌نامه BSD است که کپی‌لفت نیست و به افراد این اجازه را می‌دهد که کد منبع نرم افزارهای کدباز را بعد از تغییرات (یا شاید هم بدون تغییرات) به مالکیت شخصی خود درآورده یا مجددا با اجازهنامههای Copyleft مثل GPL منتشر کنند
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر